Esma'ül Hüsna ile ilgili en detaylı bilgi kaynağı…
EL-HAYY: Gerçek hayat sahibi, diri ve canlı olan; her şeye hayat veren, can veren…
“Allah O Allah’tır ki, kendinden başka hiç bir ilâh yoktur! Ezelî ve ebedî hayat ile bakîdir, zât ve kemâl sıfatları ile her şeye hâkim olup bütün varlıklar onunla kâimdir.”(ÂI-i Imran, 3.2)
Allah (c.c), sürekli diri ve canlıdır. Varlıkları yaratan, hayat veren odur ki, bu özelliği kendisinin canlı ve hayat sahibi olmasından geliyor. Aksi halde ne geceden sonra gündüze, ne de kıştan sonra bahara kavuşabilir, bu iki mevsimde önümüze gelen veya gelmeyip çevremizi süsleyen nimetlere kavuşmamız mümkün olmazdı…
Bazı ayetler konuyu daha iyi anlamamıza ışık tutacaktır, görelim…
“Şüphesiz göklerin ve yerin hükümranlığı yalnız Allah’ındır. O, diriltir ve öldürür. Sizin için Allah’tan başka ne bir dost, ne de bir yardımcı vardır.”(Tevbe, 9:116)
“O diriltir ve öldürür ve ancak ona döndürüleceksiniz.” (Yunus, 10.56)
“O, size hayat veren, sonra sizi öldürecek, daha sonra da diriltecek olandır. Şüphesiz, insan çok nankördür.”(Hac, 22:66)
“O, diriltendir, öldürendir. Gece ile gündüzün birbirini takip etmesi de O’na aittir. Hâlâ aklınızı kullanmıyor musunuz?” (Mü’minûn, 23.80)
“O, benim canımı alacak ve sonra diriltecek olandır.” (Şuara, 26:81)
“Göklerin ve yerin hükümranlığı yalnızca O’nundur. Diriltir, öldürür. O, her şeye hakkıyla gücü yetendir.”(Hadid, 57:2)
Bu adın içindeki manada canlıların ruh ve hayat felsefesi bulunmaktadır. Ruh ve hayat bu adla var olmuştur. Bu ada hizmet etmek için yaratılan melek (Hz. Hahtiyâil) dir. Buyruğu altında ve kendisine yardımcı olarak 4 komutan melek de vardır ki, bunların her biri ayrı yarı (98) meleğe komuta etmektedir.
(El Hayy) adını devamlı olarak anan bir kimseye, bu adın meleği inerek, hacetini yerine getirir.
Duanın okunuşu:
“Yâ Hayy! Ente-llezi başatta elheyete fil âfakı ve ekmelte sirra enbiyaike alel itlâk ve sâmahte ehlil mahabbeti fi yevmil telak, ve ahyeyte hayatü-ttullabi bi hayati marifetike ve emette nüfusil usati bi galebeti sultane satvetike, ve ahrecte nebiyyike ve a’leytehii fi dereceti iliyyine ve kavveytehü bi ahzi mevasil alemine ve hassastahü bi ismll Hayy fi emkenil temkini…”
Bu ad dünyadaki hayatının uzun ve Allah’a inancının da o nispette kuvvetli olmasını isteyen kimseler için sıkça anılmasında büyük bir yararı olan azametli bir addır ki, bu adı kendinden geçercesine derin bir vecd içinde anacak olan kimselerin ömürleri uzayacağı gibi, Hak Teâlâ bu kimselerin kalplerini de tevhid nurları ile nurlandırır.
Bu ad aynı zaman Allah’ın yakın ve büyük meleklerinden Haz. Cebrail (as) da anısıdır. İdris adındaki kimselere de bu adın büyük yararı vardır.
Bu adın sayıca kıymeti 28’dir. Çiftin çifti ve tek bir sayıdır. Ve ikinci tam bir sayıdır. Tam sayılar ancak eksik sayılardan daha şereflidir. Bu sayılar pek nadir olur. Tam sayılar, ancak her hanesinde hayatı bulunan sayılardır. Birler hanesinde 6, onlar hanesinde 28, yüzler hanesinde 296 sayılarıdır ki, Bu da Peygamberimiz Efendimizindir. Binler hanesinde 9120 sayısı vardır ki, böylece iş 28 sayısının çıkışına kadar dayanır. İnsanın Kemal bulacağı hayatı yani yaşaması onun gayesidir. Bu ömürdür ne artar ne eksilir eksilirse, bu ölçüde kemali de eksilmiş olur. Bu Kemal’den bir şey eksilirse o ölçüde ölümü de gerçekleşmiş olur.
Bunun için 28 sayısı kâmil olan ilk dörtgenli sayının çarpımından elde edilmiştir. Ve bu Ebced harflerin sayısının kudretidir ki, bu da var oluşun kemalidir.
Bu 28 sayısının anlatılamayacak olan kadar gizlilikleri vardır. Bunu burada yazı ile anlatamayız. Ancak “bir canlının hakkın
dan gelen veya bir canlı hakkında hüküm yürüten yine bir canlıdır” sözleri ile bunun biraz olsun anlatabiliriz.
Bu adın sayıca ifadesine gelince, bu ada iki harften meydana gelmiştir. Birisi (Ha/T) harfi diğeri ise (Ye) dır ki, ikisi bir arada (Hay) yani (hayat-canlı) manasını ifade ediyor.
Bu bir çift ve parçası 18 fazla bir tekten meydana gelmiş bir- sayıdır. Bu sayı başlangıçta bütünü ile tek yükümlü bir sayıdır. (Cim) harfinin kavramı ile çarpılmıştır. Ve bu sayıdan 7 sayı eksiktir. Bu harflerin gerçek tarafıdır ki, dünyanın hayatı bunlarla elde edilir. Yalnız bu husus, yaradılışının bir tepkisi ile karşılanmaktadır.
Bunun için Hak Teâlâ YASİN Süresi’nin 68 ayetinde şöyle buyurmuştur;
“Biz her kime uzun bir yaşam verirsek, yaşlılıkta yaradılışını bozarak, beli bükük yaparız. Daha buna akılları ermiyor mu? Buna gücü yetenin öleni canlandırmağa gücü yetmez mi?”
Bu yüzden Fatiha Süresi işte bu harflerle korunmuştur. Çünkü Fatiha Süresi’nde 21 harften oluşmuştur.
Bu adın harflerinin adı 19’dur. Bu da Hak Teâlâ’nın Hadi adının işaretidir. Bu adın vıfkı aşağıdadır.
EL-HAYY isminin zikri (18) adettir. Zikrin saati Güneş; günü Pazar’dır. Büyük Ebcede göre hesaplanıp (18X18= 324) adet okunması daha uygun görülmüştür.